Mayşeleme sürecini anladıktan sonra ortaya bir sorun çıkıyor o da şu: Mayşeleme verimi nedir? Kullanılan malt yoğunluğunu nasıl etkiler? Yaklaşık İlk Yoğunluk (OG) Nasıl Hesaplanır?

Öncelikle mayşeleme hakkındaki yazımızı aşğıdaki bağlantıdan okuyabilirsiniz:

Mayşeleme nedir?

Birada Original Gravity (OG) OG İlk Yoğunluk Nedir?

OG yani ilk yoğunluk şıranın içindeki fermente olabilen ve olamayan maddelerin bir ölçü birimidir. Genellikle OG değerini etkileyen değer şeker olduğu için sanki şıradaki şekerin yoğunluğu gibi kabul edilir ve alkol hesapları buna göre yapılır. Ama bilinmesi gereken şudur ki OG net şeker yoğunluğunu vermez gerçek şeker yoğunluğu OG’den az daha düşük bir değerdir.

Ev Biracılığında Yaklaşık İlk Yoğunluk (OG) Nasıl Hesaplanır?

Esasen OG tam net olarak hesaplanamaz gerçek hayatta OG mayayı atmadan önceki şıra yoğunluğudur. Bu yoğunluk hidrometre denen aletle ölçülür.

Hidrometre ile ölçüm nasıl yapılır?

Ama otomatik bira hesaplayıcılar ve işin bilim kısmı ile uğraşanlar yaklaşık bir OG değeri bulup yol göstermesi amacıyla size verebilir.

Peki mayşeleme gibi karmaşık süreçten sonra çıkan OG değeri yaklaşık olarak matematikle nasıl hesaplanır?

Her maltın bir PPG (point per pound per gallon) adlı bir değeri vardır. Bunu her maltın güç puanı olarak düşünebiliriz.

Yani bu mayşelemeden sonra 1 pound malttan çıkan şıranın 1 gallon  su başına ne kadar yoğunluk bıraktığının ölçüsüdür.  Bu bilgi tedarikçiler tarafından verilir.

Mesela örnek olarak  1.048  değerini hidrometreden okudunuz.

Burada PPG değeri 48’dir.

Aslında PPG değeri çok basit zaten hidrometre okumayı biliyorsanız bu değeri rahatlıkla görebilirsiniz.

Ama hesaplama için merak ediyorsanız aşağıda hazırladığımız malt tablosuna bakabilirsiniz değerler beersmith programından alınmıştır.

OG = [ [( malt ve malt özü ağırlığı kg)ı x PPG / (parti hacmi litre)] x (8,35) ] + 1000

Kullandığınız maltın ve diğer katkı maddelerinin  PPG değerini bildikten sonra ilk yoğunluk OG değerini hesaplayabilirsiniz.

Tabii bu tüm fermente olan maddeler için teker teker yapılıp toplanmalı.

Bir örnek yaparsak

20 litrelik bir buğday birasının OG’sini hesaplayalım

Buğday maltı    2,2 kg  tablodan ppg değeri  40

Pilsner maltı     2,2 kg  tablodan ppg değeri  38

OG-Buğday= [ [(2,2 * 40)/20] x (8,35) ] +1000= 1.037

OG-Pilsner=  [ [(2,2 * 38)/20] x (8,35) ] +1000= 1.035

OG= Og-Buğday + OG-Pilsner

OGteorik=1.072

Tabii bu %100 mayşe dönüşümünde olur gerçek hayatta durum farklıdır. Yani malt tamamen şekere dönüşmez. Mayşelemede verim genellikle BIAB yönteminde %75 civarındadır. Mash-tun tekniğinde daha yüksektir.  Yabancılar buna brew house efficency adını verir. Tabii bu verim ekipmanınıza ve yöntemlerinize göre değişmektedir.

En son OG değerini de %75 ile çarparsak reçete için bu değeri bulabilir.

Teorik OG en son  1072 idi  ppg değeri 72 şeklindeydi

72 x %75 = 54

Yani gerçek OG  1054 olacaktır

Tam Tahıl Bira Yapımında Mayşe Veriminin İlk Yoğunluğa Etkisi

OG için hesap yapacaksınız gerçek mayşe veriminizi bilmeniz gerekir. Bu da gerçek hayattaki OG ile hesapladığınız teorik OG’yi karşılaştırılarak bulunur.

Bulunan bu ilk teorik OG değeri ideal koşullar için geçerlidir ama gerçek hayatta böyle olmaz. Bira yaparken yapacağınız her türlü işlem yağmurlama, durulama, ekipman verimi etkileyecektir. Genel olarak ortaya çıkan bu verime  mayşeleme verimi denir ve bu değer %75-80 arası olmalıdır. Ama bu verimi kendi işlemlerinize göre belirlemeniz gerekir.

Bunun için

mayşe verimi = (gerçek hayatta ölçtüğünüz OG/ hesapladığınız teorik OG) x100

şeklindedir.

Mayşe veriminizi birkaç bira yapım süreci bittiği zaman bulursunuz. Biz hesaplamalarımızda %75 kabul edeceğiz ve ileride programlarımızda bu değeri kullanacağız. Siz bu değeri sonra değiştirebilirsiniz.